همایون ذرقانی، مدیرمسئول و سردبیر ماهنامه سفر
در حالی که صنعت گردشگری ایران با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه است، از جمله کاهش شدید ورود گردشگران خارجی و رکود در صنعت هتلداری، بیانیه اخیر رؤسای جوامع، انجمن‌ها و متخصصان گردشگری به همراه اصحاب رسانه، خواستار ارتقای جایگاه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شده است. این بیانیه که حمایت خود را از آقای صالحی امیری به‌عنوان گزینه پیشنهادی برای این وزارتخانه اعلام می‌کند، به‌روشنی بر ظرفیت‌های بالقوه گردشگری در ایران تأکید دارد و از نمایندگان مجلس می‌خواهد تا با رای اعتماد خود، زمینه‌های توسعه پایدار و رشد اقتصادی را فراهم کنند. اما پرسش مهم این است که آیا در شرایط کنونی، وزارت گردشگری با رهبری جدید خود می‌تواند به‌راستی معجزه کند و این صنعت را از رکود فعلی نجات دهد؟
بیشتر بخوانید
اشباع بازارهای گردشگری: پدیده‌ای نوظهور در جهان، نامأنوس در ایران
چالش‌های صنعت گردشگری ایران: نگاهی به وضعیت کنونی
صنعت گردشگری ایران در سال‌های اخیر با مشکلات متعددی روبرو بوده است. تحریم‌های بین‌المللی، بحران‌های اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی از جمله عواملی هستند که بر تعداد گردشگران خارجی تأثیر منفی گذاشته‌اند. این کاهش ورود گردشگران، مستقیماً بر صنعت هتلداری و سایر بخش‌های مرتبط با گردشگری تأثیر گذاشته و بسیاری از هتل‌ها و مراکز اقامتی را در وضعیت دشواری قرار داده است. همچنین، شیوع بیماری‌های واگیردار مانند کرونا نیز به شدت به این صنعت آسیب زده و سفرهای بین‌المللی را به‌طور کلی محدود کرده است.
با این حال، در حالی که صنعت گردشگری در کشورهای همسایه مانند ترکیه و امارات توانسته است با برنامه‌ریزی‌های دقیق و بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی، اقتصاد خود را بهبود بخشد، ایران هنوز نتوانسته است از پتانسیل‌های خود به‌طور کامل استفاده کند. این واقعیت، بر نیاز به تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری‌های گردشگری کشور تأکید می‌کند.
بیانیه رؤسای صنعت گردشگری: امید یا چالش؟
بیانیه اخیر فعالان و مدیران صنعت گردشگری، به‌نوعی یک درخواست جمعی برای تغییر رویکردهای موجود در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است. این بیانیه با اشاره به موفقیت‌های کشورهای همسایه در بهره‌برداری از صنعت گردشگری، خواستار ارتقای جایگاه این وزارتخانه در میان سایر وزارتخانه‌های اقتصادی شده است. از دیدگاه امضاکنندگان، اگر این وزارتخانه بتواند با مدیریت مناسب و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی، شرایط مناسبی برای توسعه گردشگری فراهم کند، ایران نیز می‌تواند همچون همسایگانش از این صنعت برای رونق اقتصادی بهره‌برداری کند.
اما سوالی که پیش می‌آید این است که آیا وزارت گردشگری، حتی با مدیریتی جدید و کارآمد، می‌تواند در کوتاه‌مدت تغییرات عمده‌ای ایجاد کند؟ واقعیت این است که مشکلات صنعت گردشگری ایران ریشه‌های عمیقی دارند که حل آن‌ها نیازمند برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و همکاری گسترده با سایر نهادهای دولتی و بخش خصوصی است. به عبارت دیگر، حتی با رای اعتماد به آقای صالحی امیری و ارتقای جایگاه وزارت گردشگری، معجزه‌ای فوری در این صنعت رخ نخواهد داد. بلکه این تغییرات نیازمند اقدامات تدریجی، برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در زیرساخت‌ها و بازاریابی بین‌المللی است.
راهکارهای پیشنهادی: از معجزه تا واقعیت
برای اینکه وزارت گردشگری بتواند به‌واقع تحول‌آفرین باشد، چندین اقدام اساسی باید در دستور کار قرار گیرد. نخست، بازنگری در سیاست‌های جذب گردشگر خارجی و ارائه مشوق‌های جذاب برای سفر به ایران اهمیت زیادی دارد. در همین راستا، بهبود تصویر ایران در سطح بین‌المللی و تلاش برای کاهش تأثیرات منفی رسانه‌های خارجی بر ادراک عمومی گردشگران خارجی، ضروری است.
دوم، باید به تقویت زیرساخت‌های گردشگری در داخل کشور توجه شود. توسعه امکانات رفاهی، بهبود خدمات حمل‌ونقل و ارتقاء کیفیت خدمات هتلداری، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به جذب بیشتر گردشگران داخلی و خارجی کمک کنند. همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در بهبود تجربه گردشگری نیز می‌تواند نقش مؤثری ایفا کند.
سوم، در شرایطی که ورود گردشگران خارجی کاهش یافته، تمرکز بر توسعه گردشگری داخلی می‌تواند راهکاری مؤثر برای حمایت از صنعت گردشگری باشد. ایجاد بسته‌های گردشگری جذاب برای گردشگران داخلی و تقویت بازاریابی در سطح ملی می‌تواند کمک کند تا هتل‌ها و مراکز اقامتی از رکود فعلی خارج شوند.
انتظار معجزه یا پذیرش واقعیت؟
بیانیه‌ای که از سوی رؤسای جوامع و انجمن‌های گردشگری ایران منتشر شده، به‌درستی بر ظرفیت‌های بی‌نظیر صنعت گردشگری تأکید دارد و خواستار تغییرات بنیادین در سیاست‌گذاری‌های این حوزه است. با این حال، باید پذیرفت که تغییرات مورد انتظار در این صنعت نیازمند زمان، تلاش و برنامه‌ریزی دقیق است و نمی‌توان از وزارت گردشگری انتظار داشت که به‌سرعت تمامی مشکلات موجود را حل کند. این وزارتخانه می‌تواند نقش کلیدی در رونق اقتصاد کشور ایفا کند، اما این نقش تنها در صورتی محقق خواهد شد که برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات پیشنهادی با واقعیت‌های موجود همخوانی داشته و با همکاری سایر بخش‌های اقتصادی و اجتماعی کشور همراه باشد.