اتحادیه صنایع‌دستی ایران با پیگیری‌های مداوم، توانست قانون پیمان‌سپاری ارزی را که مانعی بزرگ برای صادرکنندگان صنایع‌دستی بود، لغو کند. این اقدام راه را برای افزایش صادرات و توسعه بازارهای بین‌المللی هموار کرد. با این حال، مشکلات مالی و نیاز به حمایت‌های بیشتر از سوی دولت، همچنان چالش‌های پیش روی این اتحادیه محسوب می‌شوند. با هیات رییسه این اتحادیه در محل استقرار آنها که ساختمانی در بافت قدیمی شهر اصفهان بود به گفتگو نشستیم. مجدالدین تاج رییس هیات مدیره اتحادیه، مهدی قضاوی و محمد ناطق‌پور نایب رییسان اتحادیه، میرفتاح دبیر، ناصر نیکخواه خزانه‌دار، حسین پاکدل و حسن کیخایی مسئول آموزش و استاد کبیری از بزرگان خاتم‌کاری و رییس کمیسیون خاتم‌کاری که در این جلسه حضور داشتند، پس از معرفی اتحادیه و تاریخچه تاسیس آن، در مورد فعالیت‌های اتحادیه، جایگاه صنایع‌دستی ایران به ویژه اصفهان در جهان، نقش گردشگری در توسعه صنایع‌دستی و مسائلی از این دست توضیحاتی ارائه دادند.
تلاش‌های اتحادیه در حفظ اصالت و اصالت‌سنجی
اتحادیه صنایع‌دستی، به منظور حفظ اصالت کالاهای تولیدی، اقدام به صدور شناسنامه هنری بین‌المللی برای آثار فاخر کرده است. این شناسنامه‌ها که دارای QR کد هستند، به خریداران امکان می‌دهد از صحت و کیفیت آثار اطمینان حاصل کنند. این رویکرد نوین نه تنها به حفظ اصالت آثار کمک می‌کند، بلکه اعتبار و ارزش صنایع‌دستی ایران را در بازارهای جهانی افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر، اتحادیه به ارزش‌گذاری علمی آثار فاخر نیز توجه ویژه‌ای داشته است. در گذشته، قیمت‌گذاری آثار بر اساس نظر خبرگان انجام می‌شد، اما امروزه این فرآیند بر اساس ۱۶ فاکتور علمی-تخصصی انجام می‌گیرد. این اقدام، گامی مهم در راستای شفافیت و ایجاد اعتماد در بازار صنایع‌دستی به شمار می‌آید.
فعالیت‌های کمیسیون فنی اتحادیه
کمیسیون فنی اتحادیه صنایع‌دستی با تشکیل ۶۵ کمیته تخصصی، به مدیریت و نظارت بر مسائل فنی ۲۰۰ رشته فعال در این حوزه می‌پردازد. این کمیته‌ها وظیفه دارند تا با اعمال استانداردهای فنی، کیفیت تولیدات صنایع‌دستی را تضمین کنند. تصمیم‌گیری‌های فنی که پیشتر بر عهده تولیدکنندگان بود، اکنون با دخالت کمیسیون فنی و اجرای سیاست‌های کلان هیئت‌مدیره انجام می‌شود.
دستاوردهای جهانی اصفهان در حوزه صنایع‌دستی
اهمیت و جایگاه اصفهان در حوزه صنایع‌دستی جهانی بی‌نظیر است. از میان ۶۰۲ رشته صنایع‌دستی ثبت‌شده در یونسکو، حدود ۲۰۰ رشته در اصفهان فعال است. این ظرفیت بالا باعث شد تا اصفهان در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ به دو عنوان بین‌المللی «شهر جهانی صنایع‌دستی» و «شهر خلاق صنایع‌دستی» دست یابد. این عناوین نشان از قابلیت‌های بالای این شهر در تولید و توسعه صنایع‌دستی دارد.
اصفهان با داشتن بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر شاغل در حوزه صنایع‌دستی، به عنوان یکی از قطب‌های اصلی این صنعت در ایران شناخته می‌شود. در حالی که بسیاری از شهرهای دیگر ایران، صنایع‌دستی را به عنوان شغل دوم می‌بینند، در اصفهان این صنعت شغل اصلی بسیاری از مردم است. با این حال، مشکلات موجود در صادرات این محصولات، مانع از شکوفایی کامل این صنعت شده است.
نقش صنایع‌دستی در توسعه گردشگری
صنایع‌دستی به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی ایران، می‌تواند نقش مهمی در توسعه گردشگری ایفا کند. با این حال، موفقیت در این زمینه نیازمند جذب گردشگران خارجی به ویژه از کشورهای اروپایی است. متأسفانه، صنعت گردشگری ایران هنوز به سطحی نرسیده که بتواند از این ظرفیت‌ها به طور کامل بهره‌برداری کند.
یکی از پیشنهادات برای رونق صنایع‌دستی، تعریف تورهای تخصصی است که گردشگران را با فرآیند تولید این آثار هنری از نزدیک آشنا کند. این رویکرد می‌تواند به جذب گردشگران بیشتر و همچنین ارتقاء کیفیت تولیدات صنایع‌دستی منجر شود.
چالش‌های صادرات و توسعه صنایع‌دستی
صادرات صنایع‌دستی ایران با مشکلات متعددی مواجه است. در سال‌های اخیر، بحران‌هایی نظیر همه‌گیری کرونا و مسائل سیاسی، ضربه‌های شدیدی به این صنعت وارد کرده است. علاوه بر این، قوانین محدودکننده‌ای مانند «پیمان‌سپاری ارزی» که هنرمندان را ملزم به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به نرخ نیمایی می‌کرد، مشکلاتی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده بود.
با این حال، اتحادیه صنایع‌دستی با تلاش‌های فراوان موفق شد این قانون را برای این صنعت لغو کند. این اقدام، گامی مهم در راستای تسهیل صادرات و افزایش توان رقابتی صنایع‌دستی ایران در بازارهای جهانی به شمار می‌آید.
انتظارات و نیازهای اتحادیه
اتحادیه صنایع‌دستی همواره با مشکلات مالی مواجه بوده و بسیاری از برنامه‌های خود را به دلیل نبود بودجه کافی نتوانسته است اجرا کند. این اتحادیه که زیرمجموعه اتاق صمت استان است، هیچ‌گونه بودجه دولتی دریافت نمی‌کند و تمام درآمد خود را از اعضای اتحادیه تأمین می‌کند.
با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالای این صنعت، نیاز است که دولت به حمایت بیشتری از اتحادیه بپردازد تا بتواند برنامه‌های خود را به خوبی اجرا کرده و از هنرمندان حمایت کند. این انتظار همیشگی اتحادیه از دولت بوده و همچنان نیز مطرح است.