تغییرات آب‌وهوا و مدیریت‌های خشک‌اندیشان

 

تغییرات آب و هوا
همایون ذرقانی، مدیرمسئول و سردبیر ماهنامه سفر

سرزمین‌مان‭ ‬در‭ ‬کمربند‭ ‬خشک‭ ‬جهان‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬تغییرات آب و هوا تاثیرات فراوان بر اقلیم ایران گذاشته است.

این البته  حرف ‬تازه‌ای‭ ‬نیست.

‬از‭ ‬دیرباز‭ ‬در‭ ‬بخش‌های‭ ‬وسیعی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬سرزمین‭ ‬نزولات‭ ‬جوی‭ ‬کم‭ ‬و‭ ‬ناچیز‭ ‬بوده‭ ‬است.

‬با‭ ‬این‭ ‬وجود،‭ ‬نیاکان‭ ‬ما‭ ‬ارزش‭ ‬آب‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خوبی‭ ‬می‌دانستند.

‬منابع‭ ‬آبی‭ ‬را‭ ‬شناسایی‭ ‬می‌کردند‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬حفر‭ ‬قنات‭ ‬و‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬شیب‭ ‬زمین،‭ ‬آب‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مراتع‭ ‬و‭ ‬دشت‌های‭ ‬پایین‌دست‭ ‬می‌رساندند.

‬از‭ ‬این‭ ‬رهگذر،‭ ‬شهرها‭ ‬و‭ ‬آبادی‌های‭ ‬بزرگ‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬دشت‌ها‭ ‬شکل‭ ‬می‌گرفت.

چقدر از پیشینیان هوشمندتریم؟

‬هوشمندی‭ ‬در‭ ‬به‭ ‬چنگ‭ ‬انداختن‭ ‬آب‌های‭ ‬گریزان در‭ ‬گرم‌ترین‭ ‬مکان‌های‭ ‬این‭ ‬سرزمین‭ ‬یعنی‭ ‬بیابان‭ ‬لوت‭ ‬هم‭ ‬مشاهده‭ ‬می‌شود‭. ‬نمونه‌های‭ ‬آن‭ ‬چاله‌های‭ ‬شورگز‭ ‬هامون‭ ‬و‭ ‬چاله‭ ‬ملک‌محمد‭ ‬است.

‬سطح‭ ‬ایستایی‭ ‬آب‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬مکان‌ها‭ ‬به‭ ‬اندازه‌ای‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬رودها‭ ‬به‭ ‬سرعت‭ ‬تبخیر‭ ‬می‌شوند.

‬با‭ ‬این‭ ‬وجود‭ ‬کاوش‌گرانی،‭ ‬چشمه‌هایی‭ ‬یافته‌اند‭ ‬که‭ ‬آب‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬کانال‌های‭ ‬دست‌ساز‭ ‬زیرزمینی‭ ‬طی‭ ‬کیلومترها‭ ‬عبور‭ ‬می‌دادند‭.‬

تمدن‭ ‬شش‭ ‬هزار‭ ‬ساله‭ ‬غرب‭ ‬و‭ ‬شرق‭ ‬لوت‭ ‬هم‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬آب‭ ‬شکل‭ ‬گرفته‭ ‬است.

‬شاهد‭ ‬تمدن‌هایی‭ ‬بوده‌ایم‭ ‬که‭ ‬امروزه‭ ‬آثار‭ ‬برجسته‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬موزه‌های‭ ‬جهان‭ ‬می‌درخشد‭.‬

حالا‭ ‬از‭ ‬زبان‭ ‬یک‭ ‬مقام‭ ‬دولتی‭ ‬یعنی‭ ‬رییس‭ ‬سازمان‭ ‬محیط‭ ‬زیست‭ ‬می‌شنویم‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سه‭ ‬دهه‭ ‬اخیر‭ ‬این‭ ‬الگوها‭ ‬و‭ ‬روش‌ها‭ ‬رنگ‭ ‬باخته‭ ‬است.

‬هزاران‭ ‬روستا‭ ‬خالی‭ ‬از‭ ‬سکنه‭ ‬شده‌اند. ‬قادر‭ ‬نبوده‌ایم‭ ‬رسم‭ ‬پیشینیان‭ ‬را‭ ‬پاس‭ ‬بداریم.

تغییرات آب و هوا

بیابان‌زایی در ارومیه

‬در‭ ‬ارومیه،‭ ‬به‭ ‬بهانه‭ ‬تولید‭ ‬سیب‭ ‬و‭ ‬چغندر‭ ‬بزرگترین‭ ‬رخداد‭ ‬بیابان‌زایی‭ ‬قرن‭ ‬رقم‭ ‬خورد!

‬دست‌گل‌های‭ ‬خشک‌اندیشان‭ ‬در‭ ‬مهار‭ ‬طبیعت‭ ‬حالا‭ ‬یکی‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬دیگری‭ ‬خودنمایی‭ ‬می‌کند.

‬به‭ ‬خودمان‭ ‬اجازه‭ ‬داده‌ایم‭ ‬به‭ ‬مدد‭ ‬فناوری‌ها‭ ‬بر‭ ‬طبیعت‭ ‬چیره‭ ‬شویم‭ ‬بدون‭ ‬آن‭ ‬که‭ ‬واقعیت‭ ‬را‭ ‬بدانیم‭ ‬که‭ ‬ما‭ ‬نیز‭ ‬جزیی‭ ‬از‭ ‬همین‭ ‬طبیعت‭ ‬هستیم‭. ‬

بحران‭ ‬آب‭ ‬دامن‌گیر‭ ‬جامعه‭ ‬ایرانی‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬البته‭ ‬پیامدهای‭ ‬حاشیه‌نشینی‭ ‬شهرها‭ ‬بخش‭ ‬کوچکی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬پدیده‭ ‬فراگیر‭ ‬است‭.‬

این‭ ‬بحران،‭ ‬تنها‭ ‬به‭ ‬مناطق‭ ‬مرکزی‭ ‬و‭ ‬یا‭ ‬مرزی‭ ‬ایران‭ ‬محدود‭ ‬نمی‌شود.

‬بلکه‭ ‬در‭ ‬تهران‭ ‬نیز‭ ‬مشهود‭ ‬است. ‬

از‭ ‬دو‭ ‬سال‭ ‬پیش‭ ‬کمیسیون‭ ‬امنیت‭ ‬ملی‭ ‬مصوبه‌ای‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬خصوص‭ ‬صادر‭ ‬کرده‭ ‬که‭ ‬مورد‭ ‬توجه‭ ‬جدی‭ ‬دستگاه‌های‭ ‬مربوطه‭ ‬قرار‭ ‬نگرفته‭ ‬است.

  ‬با‭ ‬این‭ ‬وجود،‭ ‬شاهد‭ ‬رشد‭ ‬بی‭ ‬رویه‭ ‬شهر‭ ‬تهران‭ ‬و‭ ‬ساخت‌وسازهایی‭ ‬هستیم‭ ‬که‭ ‬منابع‭ ‬محدود‭ ‬آب‭ ‬تهران‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬ولع‭ ‬سیری‌ناپذیری‭ ‬می‌بلعد‭.‬

ایران‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬گوشه‭ ‬از‭ ‬کره‭ ‬زمین‭ ‬با‭ ‬خشکسالی‭ ‬دست‭ ‬و‭ ‬پنجه‭ ‬نرم‭ ‬می‌کند‭ .

تغییرات آب و هوا تا چه اندازه موثر بوده است؟

تغییرات آب و هوایی در ینگه دنیا

و‭ ‬در‭ ‬ینگه‭ ‬دنیا‭ ‬«کاترینا»ها‭ ‬و‭ ‬«ایرماها»ی‭ ‬توفنده‭ ‬و تغییرات آب و هوایی خواب‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬چشمان‭ ‬آمریکایی‌ها‭ ‬ربوده‭ ‬است.

‬‌‭  ‬گرمایش‭ ‬جهانی،‭ ‬سیل‌های‭ ‬بیشتری‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬بنگلادش،‭ ‬هندوستان،‌پاکستان‭ ‬و‭ ‬نپال‭ ‬ایجاد‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬زندگی‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬۴۰‭ ‬میلیون‭ ‬نفر‭ ‬دشوار‭ ‬خواهد‭ ‬کرد.

‬یک‭ ‬سوم‭ ‬بنگلادش‭ ‬هم‭ ‬اکنون‭ ‬در‭ ‬زیر‭ ‬آب‭ ‬است.

‬در‭ ‬هستون،‭ ‬تگزاس‭ ‬توفان‌ها‭ ‬هزاران‭ ‬نفر‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬کام‭ ‬مرگ‭ ‬برده‭ ‬است.

‬پالایشگاه‌ها‭ ‬خاموش‭ ‬شده‌اند‭ ‬و‭ ‬انفجار‭ ‬در‭ ‬کارخانه‌های‭ ‬شیمیایی‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬افزایش‭ ‬است‭. ‬‭*‬

تردیدی‭ ‬نیست‭ ‬که‭ ‬اگر‭ ‬بحران‭ ‬آب‭ ‬مهار‭ ‬نشود،‭ ‬سمی‭ ‬کشنده‭ ‬برای‭ ‬تحقق‭ ‬توسعه‭ ‬پایدار‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬تبعات‭ ‬آن‭ ‬فراتر‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬تصور‭ ‬بگنجد.

‬به‭ ‬تبع‭ ‬آن‭ ‬برنامه‭ ‬توانمندسازی‭ ‬جوامع‭ ‬محلی‭ ‬و‭ ‬صنعت‭ ‬گردشگری‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬وسیعی‭ ‬از‭ ‬کشورمان‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬ناکامی‭ ‬جدی‭ ‬روبرو‭ ‬خواهد‭ ‬شد‭. ‬

موضوع‭ ‬توسعه‭ ‬پایدار‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬ابزاری‭ ‬برای‭ ‬توسعه‭ ‬گردشگری‭ ‬امسال‭ ‬نیز‭ ‬سرلوحه‭ ‬شعارها‭ ‬و‭ ‬برنامه‌های‭ ‬سازمان‭ ‬جهانی‭ ‬گردشگری‭ ‬است.

‬کارزاری‭ ‬است‭ ‬تا‭ ‬زندگی‭ ‬ایندگان‭ ‬را‭ ‬دریابند.

‬این‭ ‬دنیا‭ ‬باید‭ ‬جای‭ ‬بهتری‭ ‬برای‭ ‬زندگی‭ ‬فرزندان‌مان‭ ‬باشد‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬ارزو‭ ‬محقق‭ ‬نمی‌شود

‭ ‬مگر‭ ‬آن‭ ‬که‭ ‬سبک‭ ‬زندگی‭ ‬دیگری‭ ‬را‭ ‬اشاعه‭ ‬دهیم.

آیا جهان جای بهتری می‌شود؟

‬عادت‌هایی‭ ‬که‭ ‬باید‭ ‬هرچه‭ ‬سریع‌تر‭ ‬محو‭ ‬شود،‭ ‬رفتارهای‭ ‬بهره‌ور‭ ‬را‭ ‬ملکه‭ ‬ذهن‭ ‬کنیم‭ ‬تا‭ ‬استفاده‭ ‬صحیح‭ ‬از‭ ‬منابع‭ ‬محدود‭ ‬سرلوحه‭ ‬زندگی‭ ‬و‭ ‬کار‭ ‬همگان‭ ‬قرار‭ ‬بگیرد.

‬افتخار‭ ‬به‭ ‬گذشته‭ ‬دیگر‭ ‬کافی‭ ‬نیست.

‬در‭ ‬گوشه‭ ‬ذهنمان‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬نکته‭ ‬هم‭ ‬بیاندیشیم‭ ‬که‭ ‬دیگران‭ ‬کاشتند‭ ‬و‭ ‬ما‭ ‬خوردیم‭ ‬اما‭ ‬به‌راستی‭ ‬میراث‭ ‬ما‭ ‬برای‭ ‬آیندگان‭ ‬چه‭ ‬خواهد‭ ‬بود؟

‭ ‬حالا‭ ‬لازم‭ ‬است‭ ‬بر‭ ‬ولع‭ ‬سیری‌ناپذیر‭ ‬نسل‭ ‬کنونی‭ ‬افسار‭ ‬کشید‭.‬

‭* ‬Eco Wach. Sep 06 2017, By David Suzuki

 

ماهنامه سفر را آنلاین سفارش دهید و یا دانلود کنید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سوال خود را بپرسید
ارسال از طریق واتساپ