ظرفیت‌های بکر صنعت گردشگری ایران امروزه گرفتار تبلیغات نامناسبی است که پیرامون کشورمان جریان دارد
. این موضوع عاملی است که می‌تواند انتخاب ایران را به عنوان یک مقصد نهایی گردشگری برای گردشگران خارجی با چالش روبرو کند.
پیش از ورود گردشگر به ایران، ذهن او درگیر انواع پیش‌داوری‌ها و تبلیغات رسانه‌ای است.
عموما با تصویری غیرواقعی به ایران سفر می‌کنند، منتهی هنگامی که بازمی‌گردند نگاهی متفاوت دارند و برداشتی واقع‌بینانه از سفر به ایران به دست می‌آورند.
نکته‌ای که دکتر ولی‌الله تیموری معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری ایران در گفت‌وگوی اختصاصی با سردبیر ماهنامه سفر بر آن تاکید کرده است.
دکتر ولی‌الله تیموری پیش از این مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و معاون دفتر برنامه‌ریزی و حمایت از توسعه گردشگری بود.
او در گفت‌وگوی اختصاصی با ماهنامه سفر تازه‌ترین رویکردها و برنامه‌های این سازمان را در شرایط کنونی اقتصاد تشریح می‌کند. این گفت‌وگو را می‌خوانید:
نوسانات نرخ ارز امسال چالشی کم‌سابقه برای فعالان صنف گردشگری به ویژه دفاتر خدمات مسافرتی ایجاد کرد. چنین اتفاقی، دفاتر مسافرتی را به چه وضعیتی دچار کرده است؟
وضعیت اقتصادی نامناسبی پیش آمد که به مشکلاتی در سطح جامعه دامن زد.
به خصوص در ببخش گردشگری خروجی، هموطنان با مشکلاتی مواجه شدند.
با پایین آمدن ارزش ریال، نرخ سفرهای خارجی بالا رفت.
در نتیجه میزان تمایلات مردم به سفرهای خارج از ایران کاهش یافت.
در مقابل، مزیتهایی هم البته داشت که از آن جمله می‌توان به رویکرد بیشتر گردشگران ایرانی به مقاصد داخلی اشاره کرد.
چالش اصلی در کسبوکار دفاتر مسافرتی بخش خصوصی، عدم توازن است.
۹۵ درصد دفاتر مسافرتی کشور در حوزه سفرهای خروجی فعالیت می‌کنند
. در حالی که حوزه‌های داخلی نادیده گرفته می‌شود.
دفاتر مسافرتی می‌بایست در کنار حوزه‌های خروجی به حوزه‌های داخلی نیز توجه داشته باشند.
در مقابل، سفرهای خروجی البته از نظر سازمان میراث فرهنگی نادیده گرفته نمی‌شود زیرا این بخش نیز کسب و کار فراوانی ایجاد می‌کند
و بخشی از مخارج دولت هم از این طریق تامین می‌شود.
در بحث فناوری‌های نوین، طبق نشست‌های مختلف ما با دفاتر مسافرتی بر ضرورت کسب‌وکارها با فناوری‌های نوین تاکید شد
و این‌که فعالیت‌ها را به فضای دفاتر خود محدود نکنند. هم‌چنین توجه خود را به ظرفیت‌های داخلی نیز بالا ببرند.
در نتیجه این دفاتر سعی در ایجاد تغییراتی در فعالیت‌های خود داشته باشند.
همین‌طور دولت نیز در این مسیر حمایت و کمک‌های خود را دریغ نکند.
لذا از دفاتر مسافرتی درخواست شد که بسته‌های جذاب و متنوع سفر را با همکاری هتل‌ها و مراکز اقامتی در سطح کشور آماده کنند.
از طرف دیگر، با برخی از بانک‌ها وارد مذاکره شدیم تا برای حمایت از بازار سفر، کارت‌های سفر را در بسته‌های مسافرتی طراحی کنند.
مقصودمان برای آماده‌سازی این بسته‌ها، بالابردن سطح حرفه‌ای فعالیت‌هاست.
خوش‌بختانه ۵۰ درصد جمعیت کشور سالی یکبار سفرهای داخلی را در برنامه‌های خود دارند
ولی مشکل این است که سفرها حرفه‌ای برنامه‌ریزی نمی‌شوند.
در واقع تاسیسات گردشگری را درگیر نمی‌کند.
بنابراین هدف ما این است که تقاضای سفرهای انفرادی را به سمت سفرهای برنامه‌ریزی شده و حرفه‌ای سوق دهیم.
آیا تعطیلی برخی از دفاتر مسافرتی به دلیل شرایط ناگوار و تلاطمات نرخ ارز صحت دارد؟
خیر صحت ندارد. خاصیت صنعت گردشگری به این گونه است که در فراز و نشیب باشد.
بنابراین افراد با آگاهی کامل از این موضوع وارد این حرفه می‌شوند.
یکی از نیازهای ضروری برای برنامه‌ریزی بهتر، در اختیار داشتن حساب‌های اقماری است.
آمار مشخص، جامع و فراگیری در اختیار تحلیل‌گران نیست. چه دلایلی وجود دارد که این آمارها به طور شفاف در اختیار پژوهشگران و تحلیل‌گران قرار نمی‌گیرد؟
یکی از نقاط آسیب صنعت گردشگری عدم استفاده از یک جامعه آماری مشخص است.
در سال ۸۰ مطالعات در این زمینه انجام شد. اما به دلیل فرابخشی بودن آن محقق نشد. زیرا هر سازمان به تنهایی ابزارهای این کار را دارا نیست.
اما سه نهاد برای مدیریت این موضوع تعیین شده‌اند:
مرکز ملی آمار ایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که از این مسیر می‌توان به اطلاعات آماری دقیق دست پیدا کرد.
متاسفانه هنوز این هماهنگی و تعامل بین این دستگاه‌ها شکل نگرفته است.
این مورد در دستور کار و اولویت‌های معاونت گردشگری قرار دارد.
افرادی که تجربه علمی و مرتبط در زمینه اقتصاد را دارند شناسایی کرده و تیمی را تشکیل داده‌ایم
تا بتوانیم این هماهنگی را در سه نهاد برای دستیابی به حساب‌های اقماری فراهم کنیم.
در سفر دبیرکل سازمان گردشگری به همدان این موضوع را به عنوان پیشنهاد همکاری با آن سازمان مطرح کردیم
و قرار شد از کمک‌ها و راهنمایی‌های این نهاد بین‌المللی در مدیریت بهینه نظام آماری گردشگری بهره‌مند شویم.
چه مدت زمان و بودجه‌ای می‌بایست تعریف شود تا براساس چارچوب‌های بین‌المللی حساب‌های اقماری قابلیت استخراج داشته باشند؟
بله می‌بایست این مسأله انجام شود. لذا گروه اولیه شکل گرفته و در حال زمان‌بندی وضع موجود است.
هدف این تیم، رسیدگی به وضعیت موجود است. در مرحله سنجش کمی‌ها و کاستی‌های هستیم و هر جا که نیاز به بازبینی بود، مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
اگر به موضوع فروش آنلاین که این روزها همه جا را در برگرفته است بازگردیم.
به نظر می‌رسد شاهد پدیده‌ای باشیم که برخی فروشندگان خدمات سفر خود را مجاز می‌دانند که زیر نرخ بازار قیمت بدهند.
این رویه هرچند چندان فراگیر نیست اما در آینده ممکن است دغدغه جدی برای رقابت در بازار نوپای شبکه‌های فروش اینترنتی گردشگری کشور باشد.
آن چه که از آن به عنوان دامپینگ یاد می‌کنیم البته در جوامع توسعه یافته مجازات‌های سختی دارد
و در ایران به دلیل نبود چنین قوانینی گروه‌هایی ممکن است این نرخ‌ها را در بحث فروش بلیت هواپیما و هتل مطرح کنند.
آیا این روند کسبوکار از نظر شما امری پذیرفتنی است؟
در مفاهیم بازاریابی، راهبردهای متنوعی در گردشگری وجود دارد.
یکی از همین راهبردها، بقا در بازار است.
طبق این موضوع، رقبا برای از میان به در کردن همدیگر و به منظور به‌دست آوردن سهمی از بازار، نرخ‌هایی پایین‌تر از نرخ اصلی بروز می‌دهند.
آن‌ها در مواردی ترجیح می‌دهند که معمولا سود خود را کاهش دهند و یا حتی به طور مقطعی هم ضرر کنند.
این مسأله در همه کشور‌های دنیا وجود دارد.
تمامی این رویه‌ها در اختیار بخش خصوصی است.
ما خواستاریم که دولت از تمامی این موضوعات کناره‌گیری کند و به سمت توازن در عرضه و تقاضا حرکت کنیم.
تمامی موارد ذکر شده را به بخش خصوصی واگذار کند که نتیجه آن به نفع مصرف‌کننده خواهد بود.
لذا در بحث رقابتی، می‌بایست رقابت‌ها حرفه‌ای، اخلاقی و منطقی باشد.
این موضوع می‌تواند ما را به سمت هدف سوق دهد.
همان‌طور که آگاهید فعالان گردشگری به دنبال قوانین سفت و بازدارنده و حقوقی نیستند
و بیشتر مبنای فعالیت بر اساس کدها و توصیه‌های اخلاقی است.
اگر همکاران ما اخلاق حرفه‌ای را رعایت کنند بخش عمده‌ای از چالش‌های گردشگری می‌تواند به فرصت‌های مناسب تبدیل شود.
موضوع دیگر، بحث شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی است.
نهاهایی داریم با عنوان مرکز توسعه صادرات که ردیف بودجه دارد و برای برگزاری نمایشگاه‌ها برنامه‌ریزی می‌کند.
چه دلایلی هست که چنین مرکزی در موضوع نمایشگاه‌های گردشگری خارج از ایران نقشی ندارد
و معمولا مجریان متعددی برای این نمایشگاه‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند؟
به تعبیر دیگر، سیاست و راهبردهای معاونت گردشگری برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی چه تعریفی دارد؟
مصوبه‌ای داریم که به تازگی در هیات مقررات‌زدایی هم به تایید و تصویب مجدد رسید،
در جاهایی که موضوعات تخصصی است، دستگاه‌های تخصصی ورود می‌کنند.
بنابراین از این زاویه که بخواهیم بنگریم، نمایشگاه یکی از ابزارهای فعالان صنعت گردشگری است اما تمام ماجرا این نیست .
نباید تبلیغات تنها به نمایشگاه‌های خارجی گردشگری محدود باشد.
ما در پی تحقق روش حرفه‌ای در گردشگری هستیم که در دنیا اجرا می‌شود و پاسخ مناسب داشته است.
هنوز مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری Tourism Information Center، در نظام بازاریابی کشور دایر نشده است.
این مراکز هم نماینده دولتی و هم نماینده بخش خصوصی هستند و وحدت رویه‌ای را فراهم می‌کند.
به این ترتیب لازم است در پی این باشیم تا دفاتر اطلاع‌رسانی در بازارهای هدف شکل بگیرد و قاعده‌مند شود.
اگر بتوانیم این مراکز را راه بی‌اندازیم نظام مدیریتی یکپارچه‌ای برای شرکت در این نمایشگاه‌ها فراهم خواهد آمد.
در بحث گردشگری سلامت، در مقاطعی به این تقاضاها به درستی پاسخ داده نمی‌شود . توراپراتورهای حرفه‌ای نیز نقش کم‌رنگی در این بازار دارند.
گردشگری سلامت ایران یکی از ظرفیت‌های مغفول کشور ما است که هماهنگی برای اجرای صحیح آن وظیفه‌ای است بین بخشی.
براساس توافقنامه، دبیرخانه شورا مدتی است راکد ماند و دوباره نشست‌ها با تک تک اعضا برای توسعه گردشگری سلامت برگزار شد.
مصوبه‌هایی تدوین شد، سند بخشی توسعه و نقشه راه در دستور کار تدوین قرار گرفت و رویکرد این است که با تعامل فرابخشی گردشگری پزشکی در کشور سامان بگیرد.
لازم است از ظرفیت وزارت خارجه برای صدور روادید درمان به خوبی استفاده کنیم.
چه فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری برای مخاطبان خارجی وجود دارد؟
ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری بکر و قابل توجه هستند.
چنین فرآیندی در همه حوزه‌ها مد نظر بوده است.
یکی همان گردشگری سلامت است که نیاز به توسعه هدفمند دارد.
گروه‌های خارجی می‌توانند برای بهره‌برداری در خانه‌های تاریخی سرمایه‌گذاری کنند.
قوانین مشخصی برای تغییر کاربری ابنیه تاریخی وجود دارد که بسترهای لازم برای جذب سرمایه‌ها را فراهم کرده است.
این ابنیه و مکان‌های تاریخی بسیار زیاد هستند و برخی از آن‌ّها در مسیر کاروانسراهای قدیمی واقع شده‌اند.
برای توسعه، بهسازی مراکز اقامتی، پذیرایی، هتل‌های ۵ و ۳ ستاره و اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی فرصت‌های زیادی برای جذب سرمایه‌گذاری ایجاد شده
و مقررات و قوانین مناسبی در سالیان گذشته بر اساس قانون سرمایه‌گذاری خارجی شکل گرفته و دولت تسهیلات و مشوق‌هایی برای گردشگری در نظر گرفته است.