علم کوه و مسیرصعود ان بی‌تردید از زیباترین گذرگاه‌های کوهنوردی ایران است. گزارش و عکس این تجربه سفر به علم کوه را فهیمه بادکوبه برای ماهنامه سفر نوشته است.
این قله و دامنه‌های آن را می‌توان آمیزه‌ای از آلپ و هیمالیا برشمرد
چراکه در پایین دست عرصه‌های جنگلی و در فرادست شاهد قله‌های نوک تیز و صخره‌ای سخت‌گذر هستید.
علم کوه در منطقه البرز مرکزی از نظر بلندی دومین قله مرتفع ایران باارتفاع ۴۸۱۱ متر محسوب می‌شود.
این قله چندین مسیر صعود دارد که جذاب‌ترین و متنوع‌ترین آن مسیر طالقان-پراچان-حصارچال و تکمیل ختم این مسیر
به آب‌های دریای خزر یعنی دره سه هزار و مسیر آب‌گرم درجان و شهر تنکابن است.
دسترسی به قله علم کوه از این مسیر یکی دو روزی طولانی‌تر از گذر رودبارک سردچال –علم چال است.
اما چشم‌اندازهای زیبای مراتع و پوشش گیاهی متنوع و عبور از چند روستا و آشنایی با جوامع محلی لطف آن را دو چندان می‌کند.
به همین منظور و با هدف آشنایی هرچه بیشتر گردشگران خارجی و کوهنوردان
و طبیعت دوستان از جذابیت‌های طبیعی و گردشگری و فرهنگ پربار جوامع محلی
یکی از دفاتر مسافرتی صعود شش روزهای را با یک گروه از کشور ایتالیا برنامه‌ریزی کرد.
صعود شش روزه با کوهنوردان ایتالیایی
این گروه ۱۴ نفره متشکل از ۹ زن و ۵ مرد در گروه سنی ۳۱-۷۵ ساله بودند.
فهیمه بادکوبه تجربه این پیمایش را با خوانندگان ماهنامه سفر به اشتراک گذاشته است.
اولین روز برنامه ۲۸/۰۳/۱۳۹۴ با تمرینی با صعود به قله توچال اغاز شد.
روز دوم برنامه از محل هتل در تهران همراه با چهار نفر همراه ایرانی (راهنمای مسیر–برنامه ریز و هماهنگ‌کننده و مدیریت دفتر خدمات کاروانسرای ایران+دو نفر)
سرپرست باتجربه گروه ایتالیایی که برای دومین بار قله علم کوه را البته از مسیر دیواره صعود می‌کرد در صبحی از آخرین روزهای بهار با ارامش و به دور از هیاهو اغاز شد.
حرکت به‌سمت طالقان و سپس روستای مهران و نهایت روستای پرآب و درخت کوهستانی و زیبای پراچان که حدوداً”۱۹۰ کیلومتر طی طریق آسفالته دارد.
بعد از رسیدن به پراچان شب را در مدرسه وابسته به آموزش و پرورش با مهمان نوازی گرم سرایداران به صبح رساندیم
و صبح روز بعد در مرکز روستا کلیه تجهیزات و تدارکات سفر را به هفت رأس قاطر و سه قاطرچی سپردیم.
خوشبختانه هوا بسیار همراه و مساعد بود
در مسیر علم کوه
مسیر با شیبی ملایم از دره‌ای بسیار زیبا واقع در قلب البرز مرکزی می‌گذرد که به گل‌های و گیاهان زیبای خاص فصل بهار مزین بود.
مهم‌ترین پوشش گیاهی این منطقه شامل: سوسن-پونه-اویشن-گاوزبان-گزنه-بابونه-شنگ-والک و اسطوخودوس بود.
گونه‌گونی و تنوع گیاهان و گل‌های وحشی این منطقه نشانه بارزی از ظرفیت و حاصل خیزی خاک آن دارد.
راه عبور از معدن سنگ در ارتفاع ۲۴۰۰ متری و به موازات کناره رودخانه ادامه یافت.
در این ناحیه برای طی مسیر به ناچار باید چندین بار از عرض رودخانه عبور کنید.
بعد از مدتی به نقطه‌ای از انشعاب رودخانه می‌رسیم که دو شاخه می‌شود برای ادامه گذر باید شاخه سمت چپ را انتخاب کرد.
مسیر دارای راه پاکوب شده و شیبی تند است و با طی راهی نه چندان طولانی به نقطه ای با نام دروازه سنگی می‌رسیم.
دروازه سنگی یک پدیده طبیعی از سنگ‌های کوهستان است که به صورت طاق نصرتی طبیعی خودنمایی می‌کند.
مقصد بعدی گوسفندسرای دمچه است که فاصله ان از روستای پراچان به صورت پیاده‌روی و با سرعتی متوسط بین ۵-۴ ساعت زمان می‌برد.
مسحور در زیبای دمچه
دمچه دشتی سرسبز بسیار وسیع و پوشیده از علف‌زارکه اکثراً از گیاه خوش طعم شنگ است و در دامنه پرشیب گردنه هزارچم قرار دارد.
اطراف ان چشمه‌های آب متعددی از دور و نزدیک قابل رویت است.
در واقع دمچه بین دو قله بزرگ لشگرک و هزارچم واقع شده است.
متاسفانه دراین فصل از سال هنوز چوپانان برای اقامت و چرای دام ساکن نشده بودند.
بابرپاکردن چادرها برای شب‌مانی شب پرستاره و خاطره‌انگیزی
را با همنوردان ایتالیایی و ایرانی همراه با صرف چای و قهوه و شامی لذیذ پشت سرگذاشتیم.
ناگفته نماند که تمامی مواد غذایی با محاسبه دقیق وعده‌ها از قبل تهیه و باقاطرها حمل می‌شد.
بدیهی است کار پخت و پز هم در محل بر لطف برنامه می‌افزود.
عبور از گردنه هزارچم
صبح روز بعد پس از صرف صبحانه‌ای مفصل و کامل به قصد دشت حصارچال به راه افتادیم.
این مسیر از گردنه هزارچم و گردنه گردونکوه و خط‌الراس میش چال به حصارچال می‌رسد.
گردنه گردونکوه که در مسیر صعود از آن عبور کردیم در ارتفاع ۴۰۰۰ متری قرار گرفته و از آن‌جا می‌توان
ناظر چشم‌اندازها و مناظری بسیار بدیع و زیبا از قلل بالای چهازهزار متری علم کوه خرسان و…. بود.
در طول مسیر با یخچال‌های متعددی روبرو شدیم. با احتیاط کامل یخچال‌ها را تراورس (بریدن افقی) کردیم
چرا که نمی‌خواستیم از یخ شکن (کرامپون) استفاده کنیم به خصوص در فاصله گردونکوه
تا حصار چال با برف زیادی مواجه شدیم که حرکت قاطرها را دچار مشکل می‌کرد.
ولی با تدبیر و تجربه راهنمای ایرانی، پیمایش گروه بدون مشکل انجام شد.
پس از طی مسافتی که حدود ۵-۴ ساعت زمان می‌برد به کنار آبگیرهای کوچکی رسیدیم که از ذوب برف‌ها به وجود آمده بودند.
این آبگیرها با انعکاس نور خورشید و آسمان در آن‌ها مناظر بسیار زیبایی را به نمایش می‌گذاشتند.
بعد از رسیدن به منطقه زیبای حصارچال که از آبگیرها فاصله چندانی نداشت کمپ اصلی برپا شد.
منطقه حصارچال بسیار بادگیر است و وزش بادسرمای بسیار سنگینی را بران تحمیل می‌کند.
به‌همین دلیل حاشیه رودخانه‌ای که در آن‌جا جاری بود پس از غروب آفتاب کاملاً” یخ می‌بست.
شب بسیار زیبا و به‌یاد ماندنی سپری شد.
آسمان پرستاره
آسمان پرستاره و سایه‌هایی از قلل اطراف –خرسان شمالی و جنوبی را می‌توانستیم کاملاً” ببینیم.
شب را در چادرها با استفاده از کیسه خواب به صبح رساندیم
و صبح زود روز بعد به قصد صعود به قله علم کوه با کوله‌های سبک و توشه مسیر البته بعد از صرف صبحانه ای مفصل راهی قله شدیم.
مسیر پاکوب شده و مشخص بود و پس از پشت سرگذاشتن دامنه مرجیکش و با شیبی ملایم از مسیر جنوبی راهی قله شدیم.
بعد از چهار ساعت با همت و پشتکار و صبر و حوصله همنوردان قله فتح
و باگرفتن چند عکس یادگاری به تماشای قلل چهار هزارمتری منطقه علم کوه
تخت سلیمان-سیاه کمان-یخچال علم چال و پناهگاه سردچال و دیواره مشهور علم کوه ایستادیم
و سپس قله علم کوه را به مقصد کمپ اقامت در حصار چال ترک کردیم.
در مجموع می‌شود گفت که از حصارچال تا قله برای رفت و برگشت حدوداً”۱۰ ساعت وقت صرف شد.
این زمان قابل قبولی برای صعود گروه پانزده نفره به علم کوه بود (سه نفر در کمپ اصلی ماندند).
شب را برای استراحت و بازسازی بدن در حصارچال ماندیم و صبح روز بعد راه بازگشت را در پیش گرفتیم آن روز راهپیمایی طولانی در پیش داشتیم.
بنابراین صبح بسیار زود بیدار باش داشتیم و با تلاش و همکاری همگی توانستیم قبل از ساعت ۷ و سی دقیقه کمپ را ترک کنیم
که البته در آن ساعت و آن منطقه زمین یخی را داشتیم.
مسیر بازگشت تا رسیدن به قله گردونکوه همان مسیر قبل بود
ولی بعد از آن راه جدیدی را برای فرود و صعود به نقطه اوج انتخاب کردیم
که از طریق یال و خط‌الراس میش‌چال و بین کوه‌های میش‌چال و گردونکوه
به ابتدای دره سه هزار می‌رسید نقطه اوج دره سه هزار گردنه شیروش است که از چشم اندازهای بسیار بکر و بی نظیری برخوردار بود
که دره را بین قلل غربی علم‌کوه و شرقی رودخانه گرمارود محصور می‌کند.
دره زیبای سه هزار
دره زیبای سه هزار یکی از جذاب‌ترین گذرگاه‌های پیاده‌روی است.
در واقع در این دره تا کناره‌های دریای خزر حداقل سه اقلیم متفاوت را تجربه می‌کنید.
ابتدا در یک منطقه کوهستانی محصور می‌شوید و سپس به یک ناحیه استپی و پرآب می‌رسید
که سرچشمه‌ها- آبشارها و آبراه‌های صخره ای که رودخانه خروشانی در آن جاری است و سپس جنگل‌های دره سه هزار و دریای خزر.
از دیگر چشم‌اندازهای بدیع این منطقه رودخانه خروشانی است که در این دره جاریست.
این رودخانه پرآب بعد از پیوستن انشعاباتی چند -رودخانه پر آب سرداب‌رود را در پایین دست تشکیل می‌دهد که به دریای خزر می‌ریزد.
گیاهان و گل‌های وحشی و بوته‌زارهای انبوه به‌خصوص در این فصل در تمام منطقه گسترده است.
تنوع و گونه‌گونی گیاهان و گل‌ها تعجب و حیرت گردشگران ایتالیایی را برانگیخته و باعث شگفتی آن‌ها شده بود.
آب گرم طبیعی
یکی از دیدنی‌ترین و پرجاذبه‌ترین نقاط موجود در این دره زیبا، آب گرم طبیعی کنار رودخانه است که در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد
و برای اهالی محل بسیار پراهمیت است و خاصیت‌های درمانی به آن نسبت می‌دهند.
این‌جا آب گرم چشمه‌ای‌ست که دهانه آن در دل توده‌ای آهکی قرار گرفته
و دارای حوضچه‌ای به مساحت ۵ مترمربع و عمقی کمتر از قد انسان (۱٫۳-۱ متر) دارد.
رنگ سقف کوتاه آن شیری و حوضچه دارای کریدوری ۵-۴ متری
که برای ورود به آن باید از پنج پله سنگی پایین رفت گرمای آب حدود ۴۰ درجه سانتی‌گراد
و در فاصله ای حدود ۱۰-۸ متری بالای لبه رودخانه قرار دارد. قطرات آب به‌صورت دایمی از سقف چکه می‌کند و کف آن شن ریزه و سنگ است.
استحمام در این حوضچه به رفع خستگی و لذت آب تنی هرچند کوتاه کمک می‌کند.
بعد از این نقطه حدوده ۳-۲ ساعتی طول کشید تا به روستای درجان رسیدیم
و پس از صرف ناهار کنار وسیله نقلیه‌ای که انتظارمان را می‌کشید
پایان راهپیمایی ۱۰ ساعته علم کوه را اعلام و همگی برای استراحت و صرف شامی نوشیدنی گرم
راهی استراحتگاه خود در عباس اباد که قبلاً” هماهنگ شده بود شدیم.
روز بعد قرار شد دیداری از سرزمین شمال و دریای خزر داشته باشیم
که بعد از طرف صبحانه مفصل در زیر سقف راهی دیدار از منطقه و پا به زدن گردشگران و همراهان در دریای خزر شدیم.
ناهاری در رستوران ساحلی دریای خزر خوردیم و راهی تهران و هتل شدیم و در این نقطه برنامه پیمایش علم کوه به شهر تهران ختم شد.
