شهر و جزیره کیلوا بعنوان اولین دولت‌شهری که توسط شیرازی‌ها در آفریقا تاسیس و در سال ۱۹۸۱میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. اما این میراث جهانی رو به نابودی است .
مرتضی رضوانفر عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی در این باره می‌گوید: چندین دولتشهر در شرق آفریقا از جمله بخش‌هایی از کشورهای سومالی، کنیا، تانزانیا و موزامبیک را علی ابن حسن شیرازی و ۶ فرزند او از قرن ۱۰ میلادی به مدت ۵۰۰ سال ایجاد کردند که به امپراتوری شیرازی‌ها معروف شده است.
او خاطرنشان کرد : نهایتا در سال ۱۵۰۲ میلادی پس از شکست از پرتغالی‌ها تمدنی که برای شرق آفریقا، دولت، تجارتِ جهانی، شهرسازی و… نعمات بسیاری به همراه آورده بود به مرور مسیر نابودی در پیش گرفت.
به باور این پژوهشگر در این میان شهر و جزیره کیلوا بعنوان اولین دولت‌شهری که توسط شیرازی ها تاسیس شده با داشتن آثار ارزشمندی از جمله دو مسجد زیبا (مسجد جامع و مسجد کوچک) و دو قصر باشکوه (قصر بزرگ و قصر کوچک) در سال ۱۹۸۱میلادی در فهرست میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسید.
یونسکو این جزیره را گواه شاخصی برای گسترش اسلام در شرق آفریقا از قرن دهم تا نوزدهم ذکر می کند تصریح دارد ابن بطوطه نیز در سال ۱۳۳۱م با دیدار از این جزیره، آن را یکی از زیباترین شهرهای جهان نامیده است.
رضوانفر در ادامه به قصر بزرگی در این شهر که دارای یکصد اتاق است اشاره کرد که تا قرن هجدهم بلندترین ساختمان در شرق افریقا محسوب می شده وگفت:این قصر دارای چندکتیبۀ با ارزش است که در موزۀ برلین نگهداری می شود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار داشت : متأسفانه به دلیل رسیدگی و حفاظت نشدن از آثاراین دولتشهر، یونسکو در سال ۲۰۰۴م این پرونده را در فهرست میراث در خطر قرار داد که پس از آن با حمایت مالی و اقدامات مرمتی توسط چند موسسه بین المللی، مجددا در سال ۲۰۱۴م از فهرست آثار در خطر خارج شد.
رضوانفر در پایان، وضعیت کنونی آثاراین منطقه را نگران کننده دانست و گفت: این آثارارزشمند به مرور تبدیل به چند خرابه شده که از نظر کارشناسان یونسکو، عدم رسیدگی، امواج اقیانوس، رطوبت هوا، کشاورزی و حضور احشام در حریم آثار، عاملی برای نابودی این میراث آفرو شیراز (آفریقایی- شیرازی) شده است.
